O rejestrach umów i nagrodach w urzędach – podsumowania słów kilka

jawnosc_zaleze_infoskawinaJestem dziennikarzem obywatelskim, założycielem i redaktorem naczelnym trzech lokalnych portali informacyjnych: „InfoSkawina.pl” (zał. w 2012 r.), „Nowa Wieś w gminie Kęty” (nowa-wies-kety.pl; zał. w 2011 r.) i „Załęże w gminie Osiek Jasielski” (zaleze.com; zał. w 2012 r.). Prowadzę je całkowicie społecznie. Poniżej przedstawię historię wnioskowania o rejestry umów i o wykazy nagród dla pracowników samorządowych w różnych terytorialnie miejscach. 

O upublicznienie rejestrów umów zabiegam od trzech lat, uważając to za kluczową sprawę, która da mieszkańcom wgląd w wydatkowanie przez władzę publicznych pieniędzy. Potem zainteresowałem się nagrodami dla pracowników samorządowych, które, w moim przekonaniu, na równi z rejestrami umów ilustrują jak transparentne są władze lokalne w swoich działaniach.

W styczniu 2013 roku prawdopodobnie jako pierwszy w Polsce złożyłem do jednego z urzędów gminy (Kęty) wniosek o utworzenie i publikację rejestru wszystkich zawieranych umów (z kim, na co, za ile). Spotkało się to z aprobatą burmistrza i rejestr został jeszcze w tym samym roku opublikowany. Potem tę inicjatywę podjęło wielu obywateli w Polsce, dzięki czemu rejestry umów publikuje już kilkaset innych urzędów, szkół, bibliotek, muzeów, gminnych spółek w kraju. Ich liczba stale rośnie dzięki aktywności i podjętym przez obywateli działaniom. Mieszkańcy mogą nie wychodząc z domu porównywać wydatki urzędów, sprawdzać czy były konieczne, wpływać na racjonalne dysponowanie środkami publicznymi.

Dzięki moim staraniom w ramach trzech wspomnianych portali udostępnione zostały (spora część w BIP) rejestry umów m.in. Starostwa Powiatowego w Jaśle, Urzędu Miasta Jasło, Gminnej Biblioteki Publicznej w Kętach, Ośrodka Sportu i Rekreacji w Kętach, Urzędu Gminy Dębowiec, Urzędu Gminy Osiek Jasielski, Urzędu Miasta Krosno, Urzędu Gminy Nowy Żmigród, Urzędu Miasta i Gminy Skawina, Miejskiej Biblioteki Publicznej w Skawinie, Centrum Kultury i Sportu w Skawinie, Miejskiego Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w Kętach.

Trzeba podkreślić, że często wnioski o rejestry umów miały swój finał dopiero w Wojewódzkich Sądach Administracyjnych (WSA), a ostatecznie publikacja rejestrów następowała wiele miesięcy po złożeniu wniosku.

W tę tematykę wpisuje się kwestia umów zawieranych przez urzędy z lokalnymi mediami/prasą. W tej sprawie skupiłem się w pierwszej kolejności na gminach w powiecie jasielskim (ale nie tylko). Informacja o tym, z jakimi mediami urzędy gmin zawierają umowy, może być ważna dla tych, którzy szukają obiektywnych, rzetelnych informacji, zwłaszcza gdy dotyczą działania gminy. Według mnie trudno jest spełnić te warunki organom prasowym, które mają zawarte np. z gminami czy powiatami umowy opiewające na kilkadziesiąt tysięcy złotych rocznie. Jak się okazuje, np. Miasto Jasło tylko w ostatnich dwóch latach wydało na „promocję” w mediach i prasie prawie 200 tys. złotych, a Urząd Miasta Krosno ponad 130 tys. złotych.

Podobnie pracochłonne okazało się zdobywanie informacji o nagrodach przyznawanych w urzędach. Początkiem 2015 roku skierowałem do kilkunastu urzędów na Podkarpaciu i Małopolsce wniosek o podanie listy wszystkich pracowników urzędu, którzy otrzymali nagrody, ich kwoty oraz uzasadnienia ich przyznania. Ta inicjatywa napotkała duży opór władz, która uzasadniała odmowę udostępnienia informacji m.in. ochroną prywatności pracowników urzędów, chociaż opłacanych z publicznych pieniędzy. Tymczasem, skoro w rejestrach umów ujawnia się imiona i nazwiska osób fizycznych, które zawarły z instytucjami publicznymi umowy (w tym na co oraz za jaką kwotę), tym bardziej mieszkańcy mają prawo wiedzieć, którzy z imienia i nazwiska pracownicy otrzymali nagrody pieniężne. Kilka spraw o jawność nagród wygrałem w WSA, kilka innych jest w toku, w tym przed Samorządowymi Kolegiami Odwoławczymi i WSA. Sprawa nagród dla pracowników UM Krosno trafiła już do Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Także w Skawinie ujawniono nagrody na mój wniosek (nawet po kilkadziesiąt tysięcy złotych na osobę). Ciekawą lekturą są ich uzasadnienia: Burmistrz Skawiny wskazał jako uzasadnienie przyznanych nagród m.in. nie tylko Święta Wielkanocne, Święta Bożego Narodzenia, ale „zaangażowanie i rzetelne wykonywanie obowiązków służbowych” czy „całokształt prac”. Sprawa odbiła się szerokim echem w okolicy i była nawet komentowana na antenie radia RMF FM, w lokalnej gazecie, portalu, czy wykop.pl. Burmistrz na jednej z sesji rady miejskiej dał do zrozumienia, że tak wysokich nagród już nie będzie. Podobnie w Gminie Kęty, gdzie po opublikowaniu przeze mnie wysokości nagród przyznanych pracownikom urzędu, Burmistrz zdecydował o czasowym, całkowitym wstrzymaniu wypłacania nagród dla swoich pracowników.

Idąc tym tropem, złożyłem również wnioski o ujawnienie nagród (nazwisk, kwot, uzasadnień) do wszystkich gmin powiatu jasielskiego, UM Krosno, starostw w Jaśle i Krośnie. Sprawy są w toku, ponieważ urzędy, nawet po wyrokach WSA, uważają te informacje za tajne i nie podlegające w całości upublicznieniu (wygrana z UM Jasło i UM Krosno). UG Osiek Jasielski jako jedyny te informacje w pełni udostępnił.

W połowie 2015 roku wystąpiłem do kilku urzędów o zwołanie konferencji prasowej lub podobnego wydarzenia publicznego, na którym wójtowie, burmistrzowie prezentowaliby nagrodzonych w urzędzie pracowników, podobnie jak ma to miejsce z publicznie nagradzanymi nauczycielami, sportowcami, czy artystami. Uważam, że w interesie lokalnych społeczności jest to, aby podobną sławą co nauczyciele, cieszyli się również pracownicy samorządowi za szczególne osiągnięcia w pracy.

Niestety, żaden z urzędów nie podjął tematu i wszystkie odpowiedzi w tej sprawie były odmowne. Jednakże nie przeszkodziło to włodarzom tych gmin opublikować w okresie jesiennym list nauczycieli, którzy otrzymali nagrody za swoją pracę. Niektórzy publikowali te informacje fotografując się wspólnie z nagrodzonymi i awansowanymi pedagogami.

Tymczasem, wpisując się w ogólnopolską dyskusję o podwyżkach dla nauczycieli, zawnioskowałem i uzyskałem informację o średnich zarobkach nauczycieli we wszystkich przedszkolach i szkołach prowadzonych przez Gminę Kęty.

Latem 2015 r. zawnioskowałem również o wysokość wynagrodzenia lekarzy, pielęgniarek i salowych w Szpitalu Specjalistycznym w Jaśle. Na forach portali jasielskich temat wywołał dyskusję o niskich zarobkach pielęgniarek. Dlaczego pytam? Dysponując rzetelnymi danymi można wyciągać konkretne wnioski, bez nich konstruktywna dyskusja o poprawie sytuacji pewnych grup zawodowych w porównaniu z innymi jest niemożliwa.

Wnioskowanie o informację dotyczącą pieniędzy publicznych budzi wciąż kontestację ze strony urzędów, staram się jednak być konsekwentny i zabiegać o dane dla mieszkańców z sukcesem. Chcę także jako obywatel poprawiać funkcjonowanie władz, o czym – mam nadzieję – piszę przekonująco na portalach dając moim czytelnikom i obywatelom impuls do tego, żeby sami podejmowali inicjatywy. Wierzę, że z aktywnymi obywatelami władza liczy się bardziej, wierzę też w kształtowanie poprzez takie działania jak moje, partnerskich relacji na linii władza – obywatel.

Redaktor naczelny

 Tekst jest zgłoszony do konkursu organizowanego przez  Stowarzyszenie Sieć Obywatelska Watchdog Polska „Pozytywnie dociekliwi”.


Brak komentarzy

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.